- Het Witte Huis overweegt de complexe Mars Sample Return-missie te schrappen vanwege overschrijdingen in budget en planning.
- Lockheed Martin komt met een fris voorstel: de retourmissie uitvoeren tegen minder dan de helft van het oorspronkelijke bedrag, door slimme hergebruik van bestaande ruimtevaarttechnologie.
Sinds februari 2021 rijdt de Marsrover Perseverance geduldig rond in de Jezero-krater – een eeuwenoud rivierdal op Mars. dáár, waar ooit water vloeide, verzamelt NASA’s robot met ongekende precisie stenen en stof. Het doel is glashelder: sporen van oud leven vinden. en ja, dat klinkt ambitieus. Volgens NASA zelf is dit de allereerste stap in het stoutmoedige plan om onaangetaste monsters van een andere planeet naar de aarde terug te brengen.
Inhoudsopgave
Al ruim drie jaar doet Perseverance stilletjes zijn werk. De verzamelde monsters liggen nu in minuscule luchtdichte buisjes, die ofwel zorgvuldig op het Marsoppervlak zijn achtergelaten, of nog altijd aan boord zitten. Vanuit de ruimte gezien – het zijn net broodkruimels op een verlaten zandpad, wachtend tot iemand ze oppikt.
Gebroken belofte
Het plan, beter bekend als de Mars Sample Return, bestond uit een tweede ruimtevaartuig, een raketstart op Mars en, met een beetje geluk, de historische terugkeer van deze monsters naar onze laboratoria. Maar gaandeweg bleek het project uit de klauwen te lopen. Onafhankelijke evaluaties trekken de kosten inmiddels op tot 11 miljard dollar, en men verwacht de monsters pas rond 2040 terug op aarde te hebben.
In mei 2025 presenteerde de huidige Amerikaanse regering haar eerste begrotingsvoorstel: NASA moet het doen met 24 procent minder budget en de Mars Sample Return wordt (voorlopig) op pauze gezet — financieel simpelweg niet te verantwoorden. Of het Congres deze koerswijziging steunt, is nog even afwachten, maar de richting is duidelijk: bemande ruimtemissies zoals Artemis krijgen prioriteit, projecten met een fors prijskaartje, maar zonder direct profiel, worden bevroren.
Door deze onrust – en frank budgetplannen – kijkt NASA naar alternatieven. Volgens oud-projectdirecteur Bill Nelson zijn er nu twee scenario’s: een versie met beproefde ‘skycrane’-technologie (bekend van Curiosity en Perseverance), en eentje waarbij het veld wordt opengesteld voor innovatieve voorstellen uit het bedrijfsleven.
De brief van Lockheed Martin
Te midden van die onzekerheid meldt een van Amerika’s grootste ruimtevaartbedrijven zich: Lockheed Martin. Met ruim vijftig jaar Mars-ervaring bieden zij NASA een radicaal andere aanpak: de monsters tegen een vaste prijs onder de 3 miljard dollar veiligstellen.
Dat is nogal een omslag. In plaats van een traditioneel model, waarin allerlei overheidsinstanties meebeslissen (en het budget alsmaar stijgt), biedt Lockheed een lichtvoetiger concept. Hun voorstel draait om een compacte lander gebaseerd op de InSight-lander van 2018, een kleinere en lichtere opstijgmodule speciaal ontworpen voor vertrek vanaf een andere planeet, en een retourcapsule, voortbouwend op kennis van Genesis, Stardust en OSIRIS-REx.
Het opvallende? Bij een vaste-prijscontract neemt Lockheed Martin volledig het financiële risico op zich. Dus, als er onderweg iets misgaat, betaalt het bedrijf de rekening – niet de belastingbetaler. Dit model heeft zich al bewezen: bij eerdere missies wist Lockheed zelfs ongebruikte budgetten terug te storten aan NASA. Die transparantie zie je niet vaak.
De boodschap is helder: wil NASA zijn ambitie waarmaken zonder explosieve kosten, dan staat Lockheed klaar. Het veiligstellen van dertig monsters – verdekt verpakt in enkele centimeters stalen buis – kan misschien antwoord geven op een vraag die zo oud is als menselijke nieuwsgierigheid: was Mars ooit bewoond?
Overigens, de wetenschappers zoeken geen fossielen of aliens. Ze hopen subtiele biochemische sporen te vinden – onzichtbaar voor elk instrument behalve op aarde. Daarom zijn de gekozen monsters zo zorgvuldig verzameld: één voor één, op basis van locatie, ouderdom, samenstelling en geologische context. Volgens NASA zijn dít de buisjes met de grootste kans op een “biosignatuur” van Mars.
De waarde reikt verder dan alleen de zoektocht naar leven. dankzij deze monsters ontdekken we mogelijk hoe vochtig Mars 3,5 miljard jaar geleden was, wat zijn klimaat toen bepaalde, waarom de planeet uiteindelijk zo droog werd, en welke chemische processen duizenden jaren elkaar beïnvloedden. en o ja: ze vertellen ons ook waar toekomstige bemande Mars-missies het veiligst kunnen landen, welke materialen van nut zijn en waar je echt beter niet wilt zijn.
