Vernietigde een kosmisch fenomeen de neanderthaler? Nieuwe inzichten uit 2025

De Laschamp-gebeurtenis uit de ruimte wordt nog altijd genoemd als mogelijke oorzaak voor het verdwijnen van de neanderthaler. Maar archeologen in Nederland en daarbuiten vinden vooralsnog geen overtuigend bewijs voor die kosmische theorie. Wat weten we nu écht in 2025?

Spread the love

De vraag waarom neanderthalers zijn uitgestorven blijft een van de meest intrigerende mysteries uit de menselijke geschiedenis. Sommige recente theorieën uit de wetenschap stellen zelfs dat een fenomeen vanuit de ruimte hierin mee zou kunnen hebben gespeeld. Maar hoe plausibel is dat eigenlijk, anno 2025? Laten we de laatste feiten en discussies rondom deze bijzondere hypothese onder de loep nemen.

Wat was de Laschamp-gebeurtenis – en waarom is deze relevant?

In een recente studie van de Universiteit van Michigan, gepubliceerd in Science Advances, wordt een bijzondere periode uitgelicht: zo’n 41.000 jaar geleden verzwakte het aardmagneetveld drastisch, een gebeurtenis die bekendstaat als het Laschamp-event. Volgens hoofdonderzoeker en ruimtefysicus Agnet Mukhopadhyay betekende dit dat de aarde tijdelijk veel slechter beschermd was tegen kosmische en ultraviolette straling. Dat klinkt futuristisch, maar het had serieuze gevolgen voor het leven destijds.

De onderzoekers speculeren: neanderthalers, die minder middelen en technieken hadden om zich te beschermen, werden blootgesteld aan extremere omstandigheden. En juist Homo sapiens zou met factoren als warme kleding, vaker schuilen in grotten en het gebruik van pigmenten als oker (voor extra bescherming tegen zonlicht) wellicht een voorsprong gehad hebben.

Archeologisch bewijs – of het ontbreken daarvan

De centrale vraag: zien we deze verschillen terug in archeologische vondsten? Niet echt. Bij geen van de Nederlandse neanderthalers zijn duidelijke naalden gevonden, maar er is wél herhaaldelijk bewijs voor bewerkte dierenhuiden – denk aan het bekende boommartervel van de Utrechtse neanderthalers. Dat impliceert dat neanderthalers niet per definitie onbeschermd waren tegen het weer, of tegen straling.

Bovendien is het gebruik van oker als pigment al aangetoond bij neanderthalers in Europa duizenden jaren vóór de Laschamp-periode. In Zuid-Limburg vonden archeologen bijvoorbeeld okerresten in neanderthalerkampen van ruim 100.000 jaar oud. De kans dat alleen Homo sapiens pigmenten gebruikte als bescherming, zoals de studie suggereert, lijkt daardoor vrij klein.

Wat zeggen andere experts anno 2025?

Toonaangevende archeologen en paleoantropologen, onder wie medewerkers van het Universitair Medisch Centrum Amsterdam en Naturalis, geven aan dat er géén massaal uitsterven of instorten van populaties te zien is in de archeologische laag die overeenkomt met het Laschamp-event. Noch bij neanderthalers, noch bij andere zoogdieren in West-Europa. Het lijkt dus veel te eenvoudig om alle schuld bij één kosmisch verschijnsel te leggen.

Laten we eerlijk zijn — het uitsterven van de neanderthaler is waarschijnlijk een cocktail geweest van factoren: demografie, kruisingen met Homo sapiens, nieuwe technologieën zoals werpsperen, veranderend klimaat. Kleine groepjes, minder nakomelingen — en dan ineens is een soort geheel verdwenen.

Praktische lessen: wat leren we hiervan?

  • Multifactorieel denken – Grote veranderingen in de natuur hebben meestal meer dan één oorzaak.
  • Niet elk mysterie heeft een “spacy” oplossing – Soms ligt het antwoord dichterbij huis, letterlijk: voedselschaarste, concurrentie, culturele verschillen.
  • Let op archeologische nuance – Nieuwe vondsten, bijvoorbeeld uit de duinen bij Katwijk, kunnen een oud verhaal flink veranderen.

Feit blijft: neanderthalers waren geen primitieve pechvogels, maar een cultuurvolk met verrassende technologie en vakmanschap. Het idee dat ze enkel door een kosmisch ongeluk van de kaart zijn geveegd, mist onderbouwing. Wel blijft het fascinerend — stel je voor: een ‘ruimteprobleem’ dat het lot van onze buren in de evolutie voor altijd heeft veranderd.

De zoektocht naar hét antwoord duurt nog wel even. Maar echt, als je volgende keer in het Limburgs Museum naar dat stuk vuursteen kijkt, zie je ineens: zij waren dichterbij dan je denkt.

Spread the love