Inleiding en context
Op 26 november 2025 bracht de Spaanse federatie van exporterende fruittelers, Fepex, haar bezorgdheid naar buiten over de recente wijzigingen in de Europese regelgeving. Deze veranderingen, die voortvloeien uit een voorstel tot herziening van het EU-Marokko-akkoord, kunnen leiden tot aanzienlijke gevolgen voor de markt en de consumenten. Sinds de invoering van de nieuwe regels is het mogelijk dat producten uit West-Sahara niet langer het land van herkomst vermelden, wat volgens de organisatie onduidelijkheid en mogelijke misleiding kan veroorzaken.
Gevolgen voor etikettering en regelgeving
Fepex waarschuwt dat de nieuwe regeling de transparantie omtrent de herkomst van producten ondermijnt. Volgens de organisatie wordt hiermee niet alleen de consument benadeeld, omdat het etiket het land van herkomst verbergt, maar wordt ook de Europese regelgeving aangepast ten gunste van een derde land, Marokko. Dit zou niet alleen de normen verminderen, maar ook aanleiding geven tot rechtszaken vanuit andere landen die de herkomst van producten willen beschermen.
De organisatie heeft zich uitgesproken dat de Europese Commissie slechts met één stem verschil haar voorstel om het delegatievoorschrift 2023/24293 door te voeren, heeft goedgekeurd. Hierdoor kunnen certificaten van oorsprong van producten uit West-Sahara nu door Marokkaanse autoriteiten worden afgegeven, zonder toezicht vanuit de EU. Deze wijziging betekent dat Marokko de bevoegdheid krijgt om certificaten te verstrekken zonder de normale controle van de EU, wat volgens Fepex een ongepaste overdracht van controle is.
Verschuivingen in etikettering en perceptie
De organisatie verwijst naar het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU), dat vereist dat het land van herkomst duidelijk op het etiket wordt vermeld. Met de nieuwe regelgeving wordt het gebruik mogelijk van regionale benamingen zoals “Dajla Oued Ed-Dahab” en “El Aaiún-Sakia El Hamra” in plaats van de vermelding “West-Sahara”. Dit betekent dat het gebied volgens de regelgeving niet langer als een aparte douaneteritorium moet worden beschouwd.
Impact op de tomatenmarkt
Fepex onderstreept dat de vrijhandel en de concurrentiepositie van Spanje op de tomatenmarkt in gevaar worden gebracht. In de afgelopen tien jaar is de tomatenproductie in Spanje met 31% afgenomen, mede door de concurrent druk uit Marokko. Daarnaast is de export van Spaanse tomaten naar de EU met 25% gedaald, terwijl de binnenkomende import uit Marokko met 42% is toegenomen.
Volgens de organisatie zal de situatie zich verder verergeren doordat het areaal van tunnels in West-Sahara naar verwachting zal toenemen van 1.200 naar 5.000 hectare. Marokkaanse producenten opereren onder minder strenge sociale en milieunormen dan Europese producenten, wat de concurrentie verder verzwakt. Fepex verwacht dat deze ontwikkeling de markt voor Spaanse tomaten verder onder druk zal zetten.
Verwachtingen en oproepen
Fepex roept het Europees Parlement op om de wijziging van het associatieakkoord niet goed te keuren. De organisatie pleit voor het behoud van transparante en consistente regelgeving, die de belangen van Europese producenten en consumenten beschermt tegen de toenemende concurrentie uit West-Sahara en Marokko.
