De situatie voor Cubaanse activistes en journalisten
Vrouwen die zich inzetten voor meer vrijheid en rechtvaardigheid in Cuba, ondervinden te maken met een systeem van “repressie, overheidsgeweld en autoritaire praktijken”. Volgens mensenrechtenorganisaties vormt deze context een gevaar voor hun levens en tracht het hun stem te onderdrukken.
Systematische gendergerelateerde overheidsgeweld
Johanna Cilano, regionale onderzoeker voor het Caribisch gebied bij Amnesty International, geeft aan dat er aanwijzingen zijn dat het overheidsgeweld dat vrouwen treft, structureel plaatsvindt. Het doel hiervan is het de kop indrukken van elke vorm van dissidente uitingen.
Volgens Cilano wordt de Cubaanse overheid schuldig aan diverse vorm van geweld, waaronder willekeurige arrestaties, geweld en criminalisering van protesten. Daarnaast bestaat er een specifiek gendergericht geweld, dat zich kenmerkt door een vast patroon.
Vormen van specifiek geweld tegen vrouwen
- Instrumentalisering van de moederrol
- Sexualisering van hun lichaam
- Bewaking van hun kinderen
- Gedwongen naaktheid tijdens invallen
Ook worden vrouwen geconfronteerd met scheldwoorden en vernederingen tijdens verhoren. Cilano benadrukt dat deze institutionele geweldshandelingen vaak worden gebruikt om vrouwen onder druk te zetten en te ontmoedigen om op te komen voor de mensenrechten.
Het gebruik van familie- en seksuele intimidatie
Het beleid van de regering impliceert vaak bedreigingen met betrekking tot de fysieke veiligheid van de familieleden van activistes en journalisten. Tijdens verhoren worden misogyne en denigrerende opmerkingen gemaakt, terwijl vrouwen ook vaak worden geconfronteerd met ongewenste naaktheid en invasieve zoekprocedures.
De handelingen worden systematisch ingezet om hen te isoleren, kwetsbaar te maken en onder druk te zetten. Cilano wijst erop dat de autoriteiten proberen vrouwen het gevoel te geven dat ze er alleen voor staan en zelfs hun moeder kunnen bedreigen.
Verdrukking van families en migratie
Sommige vrouwen worden gedwongen in ballingschap te gaan vanwege de directe druk op hun kinderen. Anderen kiezen ervoor om te blijven en hun activiteiten te blijven voortzetten, in de hoop dat het openlijk melden van de ondervonden repressie bijdraagt aan een betere toekomst voor hun kinderen. Toch besluiten velen om te stoppen uit angst voor represailles.
Volgens Cilano vrezen vrouwen dat, wanneer ze toegeven, hun kinderen in de toekomst geweld kunnen ondergaan of slachtoffer worden van overheidsgeweld.
Persoonlijke getuigenissen: de ervaring van Luz Escobar
De cubaanse journaliste Luz Escobar, die in ballingschap leeft na jaren van repressie en intimidatie, vertelt dat de veiligheidsdiensten haar kinderen begonnen te bedreigen. Ze werd gewaarschuwd dat haar acties haar kinderen in gevaar brachten en dat ze later een prijs zouden betalen.
Escobar zegt dat ze tijdens haar journalistieke werk in Cuba bereid was haar leven op het spel te zetten, maar dat haar angst voor haar kinderen haar deed besluiten het land te verlaten, uit puur geestelijke gezondheidsredenen.
Spaanse betrokkenheid en politieke compliciteit
Escobar bekritiseert Spanje vanwege een gebrek aan politieke wil om de situatie in Cuba aan te pakken en spreekt van een geheime “medeplichtigheid” gebaseerd op politieke en economische belangen. Ze merkt op dat de relatie tussen Spanje en Cuba consistent wordt benadrukt door foto’s en officiële ontmoetingen, ongeacht het regime dat aan de macht is.
Volgens haar is het cruciaal dat de Spaanse samenleving de Cubaanse situatie erkent en rapporteert. Journalisten spelen hierbij een belangrijke rol, aangezien het beschrijven van de realiteit bijdraagt aan wereldwijde druk op de autoriteiten.
Er wordt ook kritiek geuit op het gebruik van de Amerikaanse economische embargo als excuus voor de repressie. Escobar stelt dat de overheidsgewelden en schendingen van mensenrechten binnen Cuba het gevolg zijn van het beleid van de staat zelf, en niet van externe sancties.
Oproep tot wetgeving tegen gendergeweld
Cilano benadrukt dat de Cubaanse regering niet voldoende prioriteit geeft aan sectoren zoals gezondheidszorg en voeding en dat de samenleving wordt geconfronteerd met brede repressie. Daarom pleit zij voor een specifieke wet tegen gendergerelateerd geweld, inclusief de criminalisering van femicide als zelfstandig delict.
Volgens haar moet de wet internationale normen naleven en waarborgen dat vrouwen in vrijheid leven zonder geweld, met expliciete aandacht voor het werk van mensenrechtenverdedigers en voldoende mechanismen voor klachten en herstel.
Daarnaast is het belangrijk dat de Cubaanse overheid maatregelen neemt om te voorkomen dat repressie en geweld gerechtvaardigd blijven door externe sancties. Cilano onderstreept dat de strijd tegen geweld en onderdrukking niet mag worden gerechtvaardigd door buitenlandse embargo’s of sancties.
Solidariteit en internationale druk
Het is essentieel dat landen en organisaties manieren vinden om de mensenrechten in Cuba te beschermen en repressie te verminderen. Cilano roept op tot internationale druk en het gebruik van mechanismen om het Cubaanse regime te disciplineren.
Escobar benadrukt dat de Cubaanse samenleving gekenmerkt wordt door machismo, waarbij vrouwen onderdrukt worden en hun stemmen worden gesmoord. Het repressieve beleid van de staat richt zich niet alleen op territoriale problemen, maar vooral op het onderdrukken van dissidente stemmen en het negeren van de rechten van vrouwen.
