Goud — zo’n beetje het meest begeerde edelmetaal sinds mensenheugenis. Of je nu in een Amsterdamse juwelierszaak staat of een sciencefiction-roman openslaat, de aantrekkingskracht blijft. Wat nu als ik je vertel dat je straks misschien niet meer hoeft te graven, maar simpelweg… kweken? jawel: Nederlandse wetenschappers samen met collega’s uit Australië doen mogelijk een revolutie ontbranden rond goudwinning, en dat allemaal dankzij een ogenschijnlijk bescheiden schimmel.
Schimmel Fusarium oxysporum: geen tuinvariant, maar goudmijn?
In de hoofdrol vinden we de schimmelsoort Fusarium oxysporum. die komt doodnormaal in de natuur voor — je kunt ’m zelfs in vochtige Nederlandse kelderruimtes aantreffen. Maar in dit geval is het een werkpaard in het lab. Het onderzoek, voortkomend uit samenwerking met CSIRO in Australië, liet zien: deze schimmel kan onder bepaalde omstandigheden daadwerkelijk gouddeeltjes vormen uit minerale stof.
Hoe werkt dat dan precies?
De onderzoekers gaven de schimmel een bijzonder dieet: stof afkomstig van een meteoriet uit de asteroïdengordel, rijk aan onder andere aluminium, calcium en ijzer. In eerste instantie was het doel om te kijken hoe micro-organismen zich aanpassen aan zulke exotische omstandigheden. De uitkomst verraste zelfs de doorgewinterde labmedewerkers: na korte tijd verschenen er kleine gouddeeltjes aan het oppervlak van de schimmel.
- Overlevingskunst — deze schimmel kan dus niet alleen overleven in metalen, hij kan ze ook omzetten.
- Uniek bioproces — het lijkt erop dat Fusarium oxysporum deel uitmaakt van een zogeheten biogeochemische goudcyclus, waarin micro-organismen een rol spelen in het vormen én oplossen van goud.
Wat betekent dit voor de toekomst?
De kracht van deze schimmel om mineralen — zelfs van buitenaardse origine — te verwerken, zet de deur open naar zogenaamde metabolische mijnbouw. Dat is geen woordspeling, maar een serieuze onderzoekslijn in 2025, zeker als je kijkt naar toepassingen voor ruimtevaartplannen van ESA of het Nederlandse bedrijf ISRU Tech. Denk aan duurzame winning van grondstoffen op de maan of Mars — op een dag zijn we misschien allemaal een beetje ruimteboer.
En eerlijk is eerlijk: de grootschalige productie van goud via schimmels is nu nog verre toekomstmuziek. onderzoekers sleutelen op dit moment aan genetisch aangepaste varianten om het proces flink efficiënter te maken, zodat het ooit praktisch inzetbaar wordt — wie weet zelfs in Rotterdamse havens of Brabantse fabrieken.
Bijkomend voordeel? Deze methode is veel milieuvriendelijker dan klassieke mijnbouw — er is minder schade aan natuurgebieden, er worden geen rivieren vervuild met chemicaliën én de investering is uiteindelijk betaalbaarder. Je kunt het zelfs aanpassen aan extreme omstandigheden, wat essentieel is voor exploratie buiten de aarde.
Pakken we straks goud met een plantenspuit?
Wat mij vooral fascineert: het idee dat iets banaals als een schimmel straks misschien waardevoller wordt dan welke twintig-euro munt ook. misschien zeggen onze kleinkinderen over dertig jaar: “Goud kweekte je toch op de vensterbank?”
