Afwijzing door de Europese Centrale Bank
De Europese Centrale Bank (ECB) heeft geweigerd om een betaling van 140 miljard euro aan Oekraïne te ondersteunen door middel van liquiditeit die is voortgekomen uit bevroren Russische activa. Volgens het Financieele Dagblad concludeerde de ECB dat het voorstel van de Europese Commissie haar mandaat zou overschrijden, wat de moeilijkheden voor Brussel vergroot bij het verkrijgen van een lening die wordt gedekt door de bevroren Russische activa. Deze activa worden beheerd door Euroclear, de Belgische effectenverwerker.
Risico’s en garanties voor de lening
Volgens het plan van Brussel zouden de lidstaten garanties verstrekken om het risico op terugbetaling te delen voor een lening van 140 miljard euro aan Oekraïne. Sommige functionarissen van de Europese Commissie waarschuwden dat landen niet snel toegang tot liquiditeit zouden kunnen krijgen in noodgevallen, wat mogelijk druk op de markten zou leggen.
Daarnaast werd de ECB gevraagd of zij als laatste redmiddel kon optreden als kredietverstrekker voor Euroclear Bank, de Belgische depositaris, om een liquiditeitscrisis te voorkomen. Zoals gerapporteerd door vier ingewijden, werd hierover intern overleg gevoerd, maar het antwoord van de ECB was negatief.
Beperkingen volgens de EU-traktaten
Volgens de interne analyse van de ECB, afgewerkt in Frankfurt, zou het voorstel van Brussel feitelijk directe financiering aan regeringen inhouden. De centrale bank zou namelijk de financiële verplichtingen van de lidstaten dekken. Dat is in strijd met de EU-traktaten, die dergelijke financiering verbieden.
Reactie van de EU-woordvoerder
Paula Pinho, woordvoerster van Ursula von der Leyen, bevestigde tijdens een persconferentie dat er contact onderhouden wordt met financiële instellingen, waaronder de ECB. Volgens haar worden alternatieven onderzocht en wordt er gediscussieerd over mogelijke oplossingen. De onzekerheid over de liquiditeit van de EU en haar lidstaten vormt volgens haar de kern van de gesprekken over de zogenoemde ‘herstellening’.
“We onderzoeken momenteel verschillende opties om de liquiditeit te waarborgen,” verklaarde Pinho. “Dit is een fundamenteel onderdeel van de gesprekken.”
Bevroren Russische activa en geopolitieke reactie
Sinds de invasie van Oekraïne door Rusland in 2022, heeft de EU Russische bezittingen ter waarde van ongeveer 210 miljard euro bevroren. België, waar Euroclear gevestigd is, heeft zich verzet tegen het voorstel om deze activa te gebruiken voor financiering aan Oekraïne. Het bezwaar daarbij is dat, mochten de activa worden ontdooid en Moskou ze opeisen, Euroclear de fondsen niet onmiddellijk zou kunnen terugbetalen.
Belgische politieke reacties
Premier Bart De Wever van België uitte vorige week kritiek op het voorstel van de Europese Commissie om de bevroren Russische activa te gebruiken. In een centrale brief aan Ursula von der Leyen waarschuwde hij dat dit niet alleen de internationale wet zou schenden, maar ook de inspanningen voor een vredesakkoord zou bemoeilijken.
De Wever stelde dat er een duidelijke juridische basis ontbreekt over hoe de EU het gebruik van bevroren Russische activa kan rechtvaardigen zonder confiscatie te creëren. Hij benadrukte ook dat het voorstel extra onzekerheid zou toevoegen op internationale markten en dat België solidair moet blijven met andere lidstaten indien het in de toekomst voor rechtszaken wordt aangesproken.
