Al meer dan een halve eeuw na de iconische Apollo-missies blijven maanmonsters uit die tijd verrassingen verbergen. In 2025 duiken onderzoekers — dit keer gewapend met gloednieuwe analysetechnieken — opnieuw in de raadselachtige, fel oranje glaskralen die astronauten destijds meenamen naar aarde. Wat maakt deze minuscule bolletjes zo bijzonder? En wat kunnen ze ons in de Lage Landen leren over het ontstaan van de maan? Voor wie nieuwsgierig is naar ruimtewetenschap én de impact op ons beeld van het universum: blijf vooral lezen.
Oranje glaskralen: pareltjes uit het binnenste van de maan
De kralen — sommige niet groter dan een zandkorrel — werden ooit opgevist uit het maanstof en -gesteente. Ze lijken op iets wat je bij HEMA in een knutselpakket vindt, maar hun oorsprong ligt veel dieper: volgens het team van Brown University, Harvard en Washington University in St. Louis zijn deze bolletjes zo’n 3,3 tot 3,6 miljard jaar geleden ontstaan. Tijdens extreme vulkaanuitbarstingen op de jonge maan werden ze met geweld uit het binnenste van de maan geslingerd.
- Diameter: minder dan 1 millimeter — je ziet ze met het blote oog nauwelijks
- Unieke kleur: van fel oranje tot glanzend zwart
- Leeftijd: ouder dan de dinosauriërs, ouder dan het merendeel van het aardse gesteente
Volgens fysicus Ryan Ogliore van de universiteit van Washington is het haast bizar dat deze monsters al ruim 50 jaar op de plank lagen voordat we ze écht goed konden bekijken. “Het zijn kleine, bijna onveranderde tijdcapsules uit het diepe inwendige van de maan — dat maakt ze zo waardevol.”
Nieuwe technologie brengt oude mysteries in beeld
in 1972 wisten astronouten van Apollo 17 nog niet wat ze precies vonden. De wetenschap had toen niet de mogelijkheden om naar het atomaire niveau te turen. Maar met apparatuur als de NanoSIMS 50 — denk aan een soort hypermoderne, mini-microscoop die zelfs atomen en fragmenten onderscheidt — lukte het onderzoekers in 2025 eindelijk om de samenstelling en vorm van de kralen te ontrafelen.
- Combinatie van: nano-analyse, elektronenmicroscopie en röntgenspectroscopie
- De apparatuur: kost meer dan een Amsterdams grachtenpand en werkt op een universiteitslab — niet in je achtertuin
Wat bleek? De oranje kralen ontstonden toen maanlava razendsnel afkoelde. Elke kraal vertelt een apart verhaal over een explosieve uitbarsting, een beetje zoals wat je nu op IJsland of Hawaii ziet — alleen dan zonder atmosfeer en stikstof. En belangrijk: zulke structuren zijn op aarde simpelweg niet te vinden.
Waarom zijn deze kralen belangrijk voor ons begrip van de maan?
De samenstelling van de glaskralen onthulde in 2025 details van het vóórkomen van vluchtige elementen en mineralen op de maan. Wetenschappers vinden hierin aanwijzingen voor het vulkanische verleden én misschien zelfs voor de aanwezigheid van watermoleculen of andere verrassingen.
Wat betekent het voor Nederland? Stel je voor: dankzij deze kralen snappen we straks beter hoe vulkanische activiteit op andere hemellichamen het ontstaan van leven beïnvloedt — en dat is relevante kennis voor Europese ruimtevaart, zeker nu ESA en TU Delft investeren in maanmissies.
Praktische tips voor space nerds en nieuwsgierige Nederlanders
- Nieuwsgierig? Check in Den Haag het Museon-Omniversum: soms brengen ze maanstenen en replicas van deze kralen naar tijdelijke exposities.
- Wil je meer weten over het onderzoek: veel universiteiten, waaronder Universiteit Leiden, bieden nu online mini-cursussen over maanwetenschappen — soms gewoon gratis.
- Volg het European Space Agency (ESA) en de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) voor updates — wie weet ligt er over tien jaar een ‘Hollandse’ kraal op de maan!
Het mooiste van deze ontdekking? Zelfs in 2025 blijven stoffige monsters uit onze eerste stappen op de maan ons uitdagen en verwonderen. Met elke nieuwe techniek zien we niet alleen het verleden van de maan scherper — we ontdekken ook, beetje bij beetje, onze eigen plek in het universum.
(ook wel eens een typfoutje gemaakt tijdens het schrijven — de fascinatie over deze maanparels is aanstekelijk…)
