Verandering in de Strafwet en de Procedure
De Kamercommissie Justitie in Spanje heeft, met de steun van de partijen PP, PSOE, Vox en PNV, woensdagavond de door Junts voorgestelde wijziging van het strafrecht aangenomen. Deze wetswijziging richt zich op het verhogen van de straffen voor herhaaldelijk overlopen en is een speerpunt van de voorwaarden die Junts aan de regering van Pedro Sánchez had gesteld. De voorstellen, die het Strafwetboek en de wet op de criminalistische procedure (LECrim) aanpassen, waren al in maart vorig jaar ingediend en werden zes maanden later in behandeling genomen. Vervolgens lag het voorstel lange tijd stil, terwijl de termijn voor het indienen van amendementen telkens werd verlengd. Pas in maart van dit jaar werden de amendementen voor het eerst ingediend, maar weer kwamen de voorstellen in de ijskast terecht vanwege onenigheid binnen de regeringspartners. De linkse partijen hadden hun onvrede uitgesproken over de voorgestelde hervormingen, terwijl partijen als PP en Vox de wijziging juist steunden. Na het verbreken van de dialoog door Junts stemde de PSOE in om de procedure voort te zetten. Binnen een week was het voorstel gereed voor definitieve goedkeuring in de plenaire zitting.
Memo: Niet Populistisch Maar Een Noodzaak
Tijdens het debat op woensdag verdedigde deputée Marta Madrenas van Junts haar voorgestelde wet en benadrukte dat haar initiatief geen populistische maatregel is. Ze stelde dat het doel is om de frustratie en het gevoel van verlatenheid die voortkomt uit het onrechtmatig handelen en de impunitàt van herhaalde diefstallen, terug te dringen. De woordvoerder van PNV, Mikel Legarda, maakte duidelijk dat het aanscherpen van de straffen voor meermalig delinquent gedrag een breed gedragen eis is, die niet per se links of rechts te categoriseren is. Hij pleitte voor een kalme aanpak zonder paniekreacties.
Volgens de socialist Mercè Perea is de hervorming een voorbeeld van “nuttig beleid” en slaat het tegemoet aan de wensen van burgers en gemeenten. “Ons veiligheidsmodel is progressief, publiek en universeel. Het beschouwt veiligheid als een essentieel openbaar goed,” benadrukte zij. Met deze nieuwe wet krijgt herhaald overtredingsgedrag volgens haar een einde.
Reactie van partijen op de wet
De Partido Popular (PP) heeft haar vreugde uitgesproken over de goedkeuring van de wet en benadrukt dat herhaalde diefstallen, oplichting en kleinschalige overvallen het publieke vertrouwen ondermijnen en de ongeving een gevoel van onveiligheid en impuniteit geven. Santi Rodríguez herinnerde eraan dat de PP eerder een vergelijkbaar voorstel had ingediend, dat echter eveneens jaren in de kast bleef liggen.
Vox waardeert de hervorming en stelt dat deze zich richt op strengere aanpak voor kleine diefstallen en meer ernstige overtredingen. Carina Mejías verklaarde dat haar partij niet komt opdraven om een slechte wet te verbloemen, maar om de impunitàt en het probleem van kleine criminaliteit daadwerkelijk aan te pakken.
Het linkse zusterpartijen, waaronder Sumar en Bildu, uitten kritische geluiden. Enrique Santiago, woordvoerder Justitie bij Sumar, spreekt van een “punitivistische weg” die te strenge straffen voorstelt, vooral om Junts te ondersteunen in haar strijd tegen de Catalaanse extreme rechts. Jon Iñarritu van Bildu noemde de wet “proportioneel noch effectief”, en waarschuwde dat het versterkt van straffen de balans en de respons ondermijnt, zoals door het constitutioneel hof erkend.
De partij Podemos heeft haar bezorgdheid uitgesproken over de wet, die volgens hen racistische en xenofobe verhalen voedt en gewelddadige aanpak van kleine criminaliteit bevordert, terwijl echte criminelen vaak ongestraft blijven. De vertegenwoordiger van Esquerra Republicana, Pilar Vallugera, stemde tegen en uitte zorgen dat de wet slechts een illusie van veiligheid schept, die niet zal leiden tot echte oplossingen en mogelijk tot frustratie onder burgers.
De Kern van de Hervormingen
De voorgestelde strafwijzigingen zetten onder meer in op een boete van één tot drie maanden voor diefstallen onder de 400 euro, tenzij er sprake is van recidive. In dat geval kan de straf worden verhoogd tot een gevangenisstraf van een tot drie jaar, vooral bij herhaalde overtredingen of bij het wegpikken van een mobiel of ander apparaat met persoonlijke gegevens. Deze laatste categorie wordt niet geldig geacht in het geval van het kopen van nieuwe mobiele telefoons in winkels.
Daarnaast wordt in nauwe samenwerking met PP, PSOE en PNV de straf voor oplichting bij de handhaving van het winstbejag uitgediept. Bij gebruik van bedrog dat genoeg is om een ander te misleiden, zal de straf afhangen van het gestolen bedrag, de economische schade, de relatie tussen dader en slachtoffer en andere factoren die de ernst van de overtreding bepalen.
Verhoogde straffen kunnen ook worden opgelegd via voorlopige maatregelen, zoals het verbieden van toegang tot bepaalde plaatsen of het contact met bepaalde personen. Bovendien leidt een nieuwe bepaling tot een gevangenisstraf van één tot vijf jaar voor “petaqueo”, waarbij het logistieke ondersteuningsproces van drugshavens wordt bemoeilijkt door het verbod op het vermoeden van het gebruik of bezit van brandstoffen of andere middelen die nodig zijn voor de drugstransporten, in strijd met geldende wetgeving.
Nadat de commissie haar goedkeuring heeft gegeven, zal het voorstel binnenkort in de plenaire vergadering van het parlement worden besproken en gestemd. Daarna gaat het voorstel door naar de Senaat waar de verdere procedure wordt afgerond.
