Stelt u zich voor: u vindt een tropisch zaadje midden in de poolcirkel. Klinkt onwaarschijnlijk? Toch heeft een team van Japanse wetenschappers een vergelijkbare ontdekking gedaan – maar dan op een stuk steen, miljoenen kilometers hier vandaan.
Onderzoekers van de Universiteit van Hiroshima hebben een stofje aangetroffen op de asteroïde Ryugu dat daar, volgens alle gangbare theorieën over het ontstaan van ons zonnestelsel, niet thuishoort: jerfisheriet.
Dit unieke mineraal – een verbinding van ijzer, nikkel en kalium – komt normaal gesproken alleen voor in meteorieten die zijn gevormd in extreem hete omgevingen, dicht bij de zon. Ryugu zelf? Die ontstond juist in de koude, verre uithoeken van ons zonnestelsel. Dat roept direct vragen op – hoe kwam dat exotische materiaal hier terecht?
De vondst werd gedaan door middel van elektronenmicroscopie in een korrel uit Ryugu, specifiek deeltjesnummer 15 van monster C0105-042. Daarover rapporteerde het gezaghebbende tijdschrift Meteoritics & Planetary Science onlangs. Wat blijkt: Ryugu bestaat uit veel meer verschillende bouwstenen dan wetenschappers tot nu toe dachten.
“Het voelt een beetje als het aantreffen van een tropisch zaadje in de pool,” aldus Masaaki Miyahara, een van de onderzoekers. Daarmee onderstreept hij hoe uitzonderlijk deze vondst is – en dat ons beeld van koolstofrijke asteroïden misschien wel op de schop moet.
Twee mogelijke scenario’s: hoe belandde jerfisheriet op Ryugu?
Er zijn nu in feite maar twee logische verklaringen:
- Ryugu is in contact geweest met materiaal dat van compleet andere hemellichamen afkomstig is – bijvoorbeeld door inslagen of kosmisch ‘rondslingeren’.
- Of er vonden op Ryugu zelf unieke chemische processen plaats, waardoor het mineraal ter plaatse gevormd kon worden onder heel bijzondere omstandigheden.
De wetenschappelijke gemeenschap neigt momenteel naar dat tweede scenario, maar zonder aanvullend isotooponderzoek blijft honderd procent zekerheid uit. Feit is: Ryugu barst van de verrassingen en lijkt veel diverser van samenstelling dan gedacht.
Wie weet wat ons nog meer te wachten staat? De Japanse sonde Hayabusa2 – die in 2020 de Ryugu-monsters naar aarde bracht – is alweer onderweg naar haar volgende halte: asteroïde 1998 KY26. Dit piepkleine, razendsnel draaiende object wordt rond 2031 onderzocht. Een nieuwe kans om meer geheimen van de vroege zonnestelselgeschiedenis te ontrafelen.
Dit nieuws zorgt, zoals u merkt, voor flink wat opwinding in de Nederlandse astronomie-gemeenschap, van het SRON-ruimtelab in Leiden tot de Utrechtse sterrenkijkers. Wie deelt u het eerste deze vondst?
