De rol van Amnesty International
De organisatie Amnesty International heeft recentelijk haar bezorgdheid geuit over de situatie van vrouwen die actief zijn op het gebied van Mensenrechten en feminisme in Cuba. In haar rapport met de titel “Ze willen ons laten zwijgen, maar wij blijven vechten: autoritaire praktijken en staatsgeweld tegen vrouwen in Cuba” roept de NGO de Cubaanse regering op om een einde te maken aan de “autoritaire praktijken” en het “staatgeweld” dat wordt ingezet om vrouwen en mensenrechtenverdedigers het zwijgen op te leggen.
Een overzicht van de eisen en bevindingen
In het rapport doet Amnesty een dringend beroep op de Cubaanse president, Miguel Díaz-Canel, om te stoppen met het “hosten en intimideren” van activisten en om snel een uitgebreide wet tegen gendergeweld in te voeren. Het document benadrukt dat deze praktijken onderdeel zijn van een systematisch patroon van repressie dat specifiek gericht is op vrouwen die zich inzetten voor activisme, journalistiek en mensenrechten.
De beschuldigingen omvatten onder andere “willkloze arrestaties, onbehoorlijke surveillance, onterechte criminalisering, gedwongen verdwijningen en andere vormen van overheidsgeweld”. Deze handelingen vinden plaats in een context van “onbekostigde straffeloosheid” voor mensenrechtenschendingen en gebrek aan juridische garanties.
Vrouwenrechten en geweld
Ana Piquer, regionaal directeur voor de Americas bij Amnesty International, verklaarde dat vrouwelijke mensenrechtenverdedigers in Cuba niet alleen worden gestraft vanwege het uiten van hun stem, maar ook vanwege hun rol als moeders, journalisten en leiders binnen de samenleving. Volgens haar gebruikt de staat gendergerelateerd geweld als een repressiemiddel, bedoeld om hun waardigheid, familieomgevingen en collectieve kracht te ondermijnen.
Impact en vormen van geweld
Het rapport, dat gebeurtenissen tussen 2014 en 2025 behandelt, wijst erop dat vrouwen geconfronteerd worden met verschillende vormen van staatsgeweld, waaronder fysiek geweld, invasieve lichaamstests, en stigma gebaseerd op gender, leeftijd of seksuele oriëntatie. Daarnaast ondervinden vrouwen bedreigingen, intimidatie en controlemaatregelen die gericht zijn op het afschrikken en onderdrukken van hun activiteiten.
Verschillende getuigenissen getuigen van psychologisch geweld, willekeurige arrestaties en fysiek geweld door overheidsdiensten. Een actrice en mensenrechtenverdedigster, Yenisey Taboada, beschreef dat vrouwen door haat vaak worden gezien als “gemakkelijke doelwitten” omdat ze zich blijven inzetten voor verbetering van het leven van hun kinderen en echtgenoten.
Persoonlijke verhalen en voorbeelden
Alina Bárbara López, een mensenrechtenactiviste, vertelde dat haar eerste arbitrale arrestatie plaatsvond zonder dat haar bekende aanklachten werden ingediend. Ze getuigde van fysieke verwondingen, zoals spierbeschadigingen en letsel aan haar duim, die conform medische rapporten bevestigd kunnen worden. Camila Lobón, een andere activiste, beschreef militaire handelingen waarbij agenten haar benen grepen en zij werd vastgehouden met een beknellingsgreep, terwijl haar telefoon werd geprobeerd te confisqueren.
Het rapport benadrukt dat dit soort geweld niet incidenteel of losstaand is, maar structureel en langdurig. Daarnaast wordt onderstreept dat actie op gebied van bescherming en interventie urgent is, vooral voor kwetsbare groepen zoals alleenstaande moeders, LGBTI+ personen en mensen van gekleurde afkomst die disproportioneel worden getroffen door deze vormen van geweld.
Omstandigheden rond repressie en juridische systemen
Het document wijst op een omgeving waarin de mensenrechten onder druk staan, waar het rechtssysteem ondergeschikt is gemaakt aan de politieke macht en waar de neiging bestaat om repressie te blijven uitoefenen zonder consequenties. Mechanismen voor klachten en herstel ontbreken, en er bestaat geen uitgebreide wet tegen gendergeweld om impunitet te voorkomen.
Internationale oproep en acties
Amnesty roept de internationale gemeenschap op om maatregelen te nemen en maakt duidelijk dat dergelijke repressie niet in een lege ruimte plaatsvinden. Amnesty waarschuwt dat gebrek aan internationale reactie de Cubaanse overheid in staat stelt haar beleid van repressie en controle voort te zetten, zonder accountability.
De organisatie benadrukt dat het tijd is dat vooral inter-Amerikaanse organisaties en de Europese Unie concrete beschermingsmaatregelen eisen. Repressie tegen vrouwen die zich inzetten voor rechten en vrijheid moet publiekelijk worden veroordeeld en zichtbaar worden gemaakt.
Tot slot roept Amnesty op tot onmiddellijke beëindiging van de institutionele gendergeweld, het implementeren van beschermingsmaatregelen, en het verzekeren dat slachtoffers toegang krijgen tot gespecialiseerde ondersteuning, advies en rechtshulp, met voortdurende monitoring van de mensenrechtensituatie in Cuba.
