Huidige situatie en officiële waarschuwingen
Het Spaanse Ministerie van Landbouw, Visserij en Voeding heeft onlangs gewaarschuwd voor de aanwezigheid van Afrikaanse Varkenspest (AVP) na de ontdekking van twee gevallen bij wilde zwijnen in Bellaterra (Barcelona). Deze gebeurtenis vormde de eerste bevestigde besmetting in Spanje sinds november 1994. Volgens de bevestiging door het Centrale Veterinaire Laboratorium in Algete (Madrid), worden er nu strenge en ambitieuze maatregelen genomen in het gebied rondom de besmette locaties.
Overzicht van de genomen maatregelen
Snelle reactie en coördinatie
Na een dringende vergadering van het Veterinaire Alarmnetwerk (Rasve) werd het bestrijdingsplan voor de AVP in werking gesteld en wordt hierover gerapporteerd aan de Europese Commissie (EC). De verwachting is dat, met goed verloop, het definitief uitschakelen van de ziekte ongeveer twaalf maanden in beslag zal nemen. Er wordt gearriveerd op een beleid van zeer strenge maatregelen binnen het zone van besmetting.
Detectie en quarantainemaatregelen
De officiële veterinaire diensten ontdekten de karkassen van twee wilde zwijnen binnen ongeveer een kilometer van elkaar, nabij de campus van de Autonome Universiteit van Barcelona. In reactie daarop wordt een omtrek van 20 kilometer rondom het besmette gebied afgebakend, inclusief fysieke afsluitingen, om te voorkomen dat wilde zwijnen ontsnappen of zich verspreiden.
Volgens de richtlijnen blijven de wilde zwijnen in het gebied ongemoeid; hen wordt niet geschoten of verdreven. Daarnaast wordt er actief gezocht naar andere karkassen en worden vervoersbeperkingen opgelegd aan de circa 39 bedrijven in de regio, die onder strikte sanitaire controle staan. Het weghouden van dieren uit de getroffen zones wordt strikt gereguleerd: suïgeigen in een straal van 25 kilometer mogen in principe circuleren, maar binnen de 20 kilometer worden strikte controle en surveillance van alle dieren gehandhaafd.
Karakter en impact van Afrikaanse Varkenspest
Mocht het virus uitbreiden, dan wordt benadrukt dat de AVP geen overdracht op mensen overbrengt, noch via direct contact met dieren, noch via consumptie van producten. Daarom vormt het geen direct gevaar voor de volksgezondheid. Het virus is echter wel bijzonder lastig te behandelen omdat het mutaties ondergaat, wat de ontwikkeling van een effectieve vaccinatie bemoeilijkt.
De ziekte was sinds 1994 niet in Spanje vastgesteld en het land verbleef tot 1995 vrij van de ziekte. AVP circuleert momenteel in de Europese Unie sinds de eerste besmettingen in de Baltische staten en Polen in 2014. Het virus infecteert vooral wilde zwijnen, maar in enkele gevallen betreft het ook varkens op kleinschalige en commerciële boerderijen in veertien landen, waaronder Italië, Duitsland en Griekenland.
Effect op de export van varkensvlees
De uitbraak heeft aanzienlijke gevolgen voor de Spaanse varkensvleesindustrie, vooral vanwege de importbeperkingen van buitenlandse markten. Bij de bevestiging van een besmetting worden automatisch bijna 400 exportcertificaten van de inspecteurs in het systeem uitgeschakeld, wat de export naar ongeveer 120 landen beïnvloedt.
Japan, gehinderd door bescherming, heeft inmiddels alle certificaten voor Spanje opgeschort en is in onderhandeling, net als Mexico. Andere landen, zoals de Verenigde Staten, Korea en het Verenigd Koninkrijk, passen een regionale aanpak toe en laten bepaalde gebieden toe onder voorwaarde dat de controlemaatregelen worden gerespecteerd. Binnen de zone blijven alle slachthuizen en verkoopfaciliteiten gesloten, maar buiten de restrictiezone blijven transport en handel mogelijk.
De positie van China en toekomstige handelsmogelijkheden
China, een van de belangrijkste afzetmarkten voor Spaans varkensvlees, heeft de twee gevallen bevestigd en is gestart met het evalueren van de situatie. Er wordt op dit moment gewacht op aanvullende informatie, waarna de certificaatuitgifte kan worden hervat volgens het recente protocol dat exportrules per provincie vastlegt.
Voor Spanje betekent dit dat een deel van de vleesproductie uit de provincie Barcelona niet naar China kan worden geëxporteerd, terwijl andere regio’s onder de regionale protocollen wel nog kunnen handelen. In 2022 werd bijna 540.000 ton varkensvlees uit Spanje geëxporteerd naar China, met een waarde van ongeveer een miljard euro.
Samenvatting
De aanwezigheid van Afrikaanse Varkenspest in Spanje leidt tot strenge maatregelen en financiële onzekerheid voor de varkenssector. Hoewel het virus niet overdraagbaar is op mensen, brengt het voor de landbouw- en exportsector aanzienlijke economische risico’s met zich mee en beïnvloedt het belangrijke handelsstromen binnen de Europese Unie en daarbuiten.
