Een goed geïnformeerde discussie over de autoriteit van de rechterlijke macht
De voorzitter van het Hooggerechtshof en de Raad voor de Rechtspraak, Isabel Perelló, heeft recentelijk benadrukt dat geschilpunten die voortvloeien uit rechterlijke beslissingen altijd met respect moeten worden uitgedrukt. Ze onderstreepte het belang van de constitutionele functie van rechters en herhaalde dat de onafhankelijkheid van de gerechtelijke macht een van de kernpilaren van de rechtsstaat vormt.
Volgens Perelló kunnen en moeten beslissingen van de rechterlijke macht worden bekritiseerd en onderworpen aan publiek toezicht. Ze voegde eraan toe dat doordachte kritiek bijdraagt aan de verbetering van het systeem en niet de stabiliteit ondermijnt, maar juist versterkt. Tijdens haar toespraak op de prijsuitreiking van de achtste editie van de ‘Confilegal’-prijzen, onderstreepte ze dat onderbouwde kritiek een stimulans vormt voor rechters bij het oplossen van conflicten en de bescherming van burgerrechten.
Het belang van respect en constructieve kritisch…
Perelló benadrukte dat kritiek op rechterlijke uitspraken gebaseerd moet zijn op weloverwogen argumenten, wat de kwaliteit van de jurisprudentie ten goede komt. Ze stelde dat deze kritische houding de rechterlijke functie versterkt, vooral in de afwikkeling van conflicten en het erkennen van rechten van burgers.
De voorzitter gaf verder aan dat een legitieme afwijking binnen het gerechtelijk proces altijd met respect voor de constitutionele taak van rechters moet worden uitgevoerd. Ze benadrukte dat het werk van rechters complex is, veel studie vereist, en dat het bovendien om een taak gaat die reflectie, kalmte, ernst en voorzichtigheid vergt—heel belangrijk onder de omstandigheden waarin motiverende en onderbouwde besluiten moeten worden genomen.
Het standpunt van de overheid en politieke controverse
Vorige week meldden overheidsfunctionarissen dat zij het verlies van de procureur-generaal van Spanje, Álvaro García Ortiz, wel respecteren maar niet delen. De minister van Justitie, Félix Bolaños, verklaarde dat het de plicht van de regering is om de uitspraak af te wachten en deze zorgvuldig te analyseren, waarbij ook het morele belang van publieke uitspraken wordt erkend. Daarnaast uitte de vicepresident van Sumar, Yolanda Díaz, kritiek op het Hooggerechtshof dat het volgens haar “politiek” zou bedreven tegen de ‘progressieve’ regering.
Fundamenten van democratie volgens de rechterlijke leiding
Perelló benadrukte dat drie basispilaren essentieel zijn voor een democratie: de verdediging van de constitutionele orde, loyaliteit aan instellingen en het respect voor meningsverschillen—altijd vanuit constructief gedrag. Volgens haar is de inzet van de rechterlijke macht in overeenstemming met deze waarden, altijd binnen de kaders van de grondwet en wetgeving, die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht garanderen in het oplossen van conflicten.
De rol van de rechterlijke macht als publieke dienst
In haar toespraak wilde Perelló een boodschap van kalmte, matiging en vertrouwen uitdragen. Ze verwoordde dat de rechterlijke macht een kernonderdeel is van de rechtsstaat en dat haar bestaan niet zonder onafhankelijke en professionele rechters kan bestaan die de wet naleven en de rechten van iedereen effectief beschermen.
Ze herinnert eraan dat onafhankelijkheid het eerste attribuut is dat de grondwet toekent aan degenen die recht spreken, een voorwaarde die niet als een privilegium moet worden gezien, maar als een noodzakelijkheid om de rechten en belangen van burgers te waarborgen. Rechters worden gezien als vrouwen en mannen die zich verbonden voelen met de samenleving, met een roeping, verantwoordelijkheid en een plichtsgetrouwheid.
Het werk van rechters vereist diepgaande kennis van het recht, geduld om elke zaak zorgvuldig te beoordelen, en eerlijkheid om de best passende oplossing te vinden volgens de wet. Deze gedeelde inzet maakt het mogelijk om, samen met burgers en andere staatsinstellingen, een rechtvaardigere en gelijkere samenleving op te bouwen.
De fundamentele rol van onafhankelijke rechters in een democratische rechtsstaat
De voorzitter benadrukte dat het toevertrouwen van geschillen aan onafhankelijke rechters vanzelfsprekend is in geciviliseerde samenlevingen. Deze rechters vormen een essentieel element van de democratische rechtsstaat en kunnen niet functioneren zonder hun onparteidheid en professionele betrokkenheid.
Zonder deze onpartijdigheid zou geen werkbare rechtsstaat bestaan, noch een representatieve democratie. Ze voegde eraan toe dat de representatieve democratie niet los kan worden gezien van de naleving van de grondwet en de wetten, die de hoofdlijnen vormen van de rechtsstaat. Het naleven van beide vereist een sterke toewijding en respect voor beide rechtsregels, wat ook de onafhankelijkheid waarborgt.
Perelló verwees verder naar een artikel van de Oxfords specialist Timothy Garton, waarin het belang wordt benadrukt van een onafhankelijke rechterlijke macht voor de verdediging van de democratie tegen populistische tendensen. Zij onderstreept hiermee de vitale rol die het rechtssysteem speelt in het behoud van liberale democratieën.
