Sociale discussies over de EU op ‘X’
Volgens een recent rapport van het onderzoeksbureau Llorente y Cuenca (LLYC) bestaat ongeveer 26% van alle gesprekken die Europeanen op de platform ‘X’ voeren over de Europese Unie uit onderwerpen die betrekking hebben op veiligheid en defensie. Vooral in de Baltische staten en Oost-Europese landen zijn deze kwesties bijzonder prominent, waar de perceptie van externe dreigingen sterker is.
Het onderzoek, getiteld ‘VDL 2.1: Voz unificada, audiencia fragmentada, recepción débil’, behandelt de publieke discussies in de zevenentwintig lidstaten van de EU, en markeert het eerste jaar van de nieuwe termijn van de Europese Commissie. Het wijst erop dat 26% van de gesprekken van EU-burgers op ‘X’ zich richten op de Europese strategische agenda. In vergelijking daarmee vormen berichten over democratie en waarden 37%, en over sociale rechtvaardigheid 23% van het geheel.
Regionale variatie in maatschappelijke discussies
De studie maakt duidelijk dat veiligheid en defensie vooral in de Baltische landen en Oost-Europa grote bezorgdheid wekken. In landen zoals Letland (71%), Slowakije (68%), Tsjechië (64%) en Estland (63%) wordt de sociale discussie bijna volledig gedomineerd door de dreiging van Rusland, de versterking van de NAVO en de noodzaak om de Europese strategische autonomie te vergroten.
In andere landen ligt de nadruk meer op democratie en waarden, vooral in Frankrijk (46%) en Spanje (44%), terwijl in landen als Ierland (43%), Portugal (29%), Frankrijk (28%) en Spanje (26%) de aandacht vooral uitgaat naar sociale rechtvaardigheid.
Het rapport benadrukt dat het publieke discours binnen de EU een gevarieerd beeld schetst. Terwijl in sommige landen de aandacht uitgaat naar externe dreigingen, ligt de focus in andere landen vooral op interne uitdagingen en het behoud van democratische waarden.
Focus van de Europese Commissie op concurrentievermogen
In de eerste jaarvan haar nieuwe mandaat richt de Europese Commissie, onder leiding van Ursula von der Leyen, haar communicatie vooral op het thema concurrentievermogen. Dit onderwerp krijgt volgens het rapport 47% van alle uitingen, gevolgd door de kwaliteit van leven met 20% en veiligheid en defensie met 16%.
Het onderzoek bevestigt dat de Commissie erin geslaagd is een samenhangend verhaal te vertellen over concurrentievermogen. Zo richten bijna de helft van de toespraken van commissarissen zich op dit thema. Daarnaast vormt de positie van de EU op het wereldtoneel een belangrijk onderdeel van de communicatie, met meer dan 40% van de communicatie-activiteit op dit gebied.
Actieve commissarissen en kernonderwerpen
Vooraanstaande commissarissen op het gebied van concurrentievermogen zijn onder anderen Valdis Dombrovskis (Latvia, Economie en Productiviteit) en Maros Sefcovic (Slowakije, Handel en Economische Veiligheid). Het rapport onderstreept dat termen als ‘innovatie’, ‘investering’ en ‘internationale betrekkingen’ vaak terugkeren in hun uitspraken.
Ook de media-analyse wijst uit dat onderwerpen als veiligheid en defensie tot 38% van de digitale media-bedekking over de strategische agenda uitmaken. In landen als Litouwen, Letland, Kroatië, Slowakije en Tsjechië ligt dit percentage zelfs tussen 56% en 68%. Concurrerend hiermee staat de aandacht voor concurrentievermogen, dat 21% van de mediaberichtgeving uitmaakt, gevolgd door democratie en waarden met 13%, en begroting en defensie met 11%.
Analyse van discursies en media-uitingen
Voor de samenstelling van dit rapport heeft het LLYC-team 851 toespraken van alle commissarissen onderzocht die vanaf december vorig jaar zijn gehouden. Daarnaast werden 1.500 publicaties op de officiële ‘X’-pagina van de Europese Commissie en meer dan 2,5 miljoen digitale mediaverwijzingen geanalyseerd. Ook waren er meer dan 18 miljoen vermeldingen van de Commissie op ‘X’ binnen alle lidstaten.
“Wij wilden onze analytische capaciteiten en expertise op het gebied van communicatie en Europese aangelegenheden combineren om enkele belangrijke vragen te beantwoorden: Communiceert de Commissie haar strategische agenda? Creëert ze verbinding of juist afstand tot de burgers in een geopolitiek kritieke periode? Uit de resultaten blijkt dat ze haar doelstellingen niet volledig behaalt,”
Het rapport onderstreept dat de discussies over de strategische prioriteiten van de EU de potentie en beperkingen van de Europese publieke sfeer weergeven. Deze is veelzijdig, pluriform en dynamisch, maar bevindt zich nog altijd ver verwijderd van een echte gemeenschappelijke discussie over het Europese project en de toekomst ervan.
Daarnaast wordt erop gewezen dat de fragmentatie van het Europese debat beperkingen oplegt aan de inspanningen van de Commissie om de concurrentievermogen als kern van haar narratief te presenteren. Het mediaklimaat prioriteert urgentie boven structurele vraagstukken.
Het rapport concludeert dat het versterken van de institutionele storytelling, gebaseerd op de fundamentale waarden van de Europese Unie — menselijke waardigheid, vrijheid, democratie, gelijkheid, rechtsstaat en mensenrechten — mogelijk de ontvankelijkheid van de burgers voor de strategie van de Commissie zou kunnen vergroten.
