De situatie van de burgers in Oekraïne
De Verenigde Naties hebben recentelijk de toenemende en steeds onhoudbare omstandigheden voor de burgerbevolking in Oekraïne aan de kaak gesteld. Na bijna vier jaar sinds de invasie door Rusland, die in februari 2022 begon op bevel van president Vladimir Poetin, waarschuwen internationale autoriteiten voor de verslechtering van de situatie, ondanks lopende vredesonderhandelingen.
Volker Turk, de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten bij de VN, benadrukte dat hoewel de internationale media momenteel veel aandacht besteden aan diplomatieke initiatieven en hoge- profiel vredesinspraken, het lijden van de burgers nauwelijks nog te zien is. Volgens hem is de situatie verder verslechterd doordat het conflict zich intensief voortzet, met meer slachtoffers en schade als gevolg.
Verhoogd geweld en burgerdoden
Uit gegevens lijkt dat het aantal burgerdoden en gewonden tussen juni en november met 24 procent is gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het merendeel van de slachtoffers en gewonden in deze periode bevindt zich op gebieden onder Oekraïense controle, en meer dan zestig procent van de gewonden en doden lag dichtbij het front. Van deze laatste groep waren ongeveer de helft ouder dan zestig jaar. De door de Russische autoriteiten verstrekte cijfers, die niet door de VN zijn geverifieerd, duiden op 146 dodelijke slachtoffers en 1150 gewonden in Rusland zelf in dezelfde periode.
Militaire escalatie en impact op de burgerbevolking
Turk wijst er op dat de Russische strijdkrachten hun gebruik van langeafstandsraketten en drones in stedelijke gebieden en aan de frontlinies hebben opgevoerd. Volgens hem is deze escalatie een continue nachtmerrie voor de Oekraïense burgers. Daarnaast worden er aanvallen uitgevoerd door heel het land, zelfs in het westen, ver verwijderd van het front, waar voorheen geen gewelddadigheden plaatsvonden.
Hij herinnerde aan een recente Russische aanval op appartementencomplexen in Ternópil, waarbij bijna veertig mensen om het leven kwamen en honderd gewonden vielen. Dit was de dodelijkste aanval in het westen van Oekraïne sinds het begin van de oorlog. Turk onderstreepte ook dat aanvallen op energie-infrastructuur voortduren, waardoor de bewoners gedurende lange tijd zonder verwarming, water en openbaar vervoer zitten, vooral relevant tijdens de wintermaanden.
De impact van oorlog op de gemeenschap en lokaal leven
De voortdurende uitvallen in elektriciteit maken het voor families, ouderen en mensen met een handicap bijzonder zwaar. Turk uit zijn bezorgdheid over de situatie van burgers in de frontgebieden terwijl de Russische strijdkrachten verder oprukken. Hij wijst op het gebruik van korteafstandsdrones, die met name op voertuigen aanvallen en circa 300 burgers hebben gedood tijdens de afgelopen maanden.
Daarnaast hebben luchtaanvallen en ander munitiegebruik gebouwen zoals woonhuizen, ziekenhuizen en scholen beschadigd of verwoest, wat bijdraagt aan de verdere verplaatsingen van de bevolking. In de frontregio’s worden hulpdiensten soms geconfronteerd met obstakels die ambulances verhinderen hun patiënten te bereiken, waardoor hulpverleners telkens weer hun eigen veiligheid in gevaar brengen.
Turk benadrukt dat, ondanks de internationale aandacht, kwetsbare groepen — waaronder mensen die niet kunnen vertrekken uit hun huizen — de zwaarste lasten dragen en de gevolgen van de oorlog ondervinden.
Oorlogsmisdaden en schendingen van de rechten
Volgens Turk zijn er ook ernstige mensenrechtenschendingen vastgesteld, waaronder de extrajudicieuze executie van 96 Oekraïense krijgsgevangenen en strijders buiten gevecht. Sinds half november meldt zijn kantoor een toename in de executies van Oekraïense militairen, en er zijn ook vier gevallen van Russische krijgsgevangenen geëxecuteerd door het Oekraïense leger.
Bovendien documenteert de VN systematische en wijdverbreide mishandelingen en foltering van Oekraïense krijgsgevangenen, vooral in door Rusland bezette gebieden in het oosten van Oekraïne. Turk waarschuwt dat er strengere beperkingen gelden op bewegingsvrijheid, vrijheid van meningsuiting en religie binnen deze regio’s.
Oproep tot vrede en verantwoordelijkheid
De Hoge Commissaris roept Rusland herhaaldelijk op om een einde te maken aan de oorlog, het internationaal recht te respecteren en de burgerbevolking te beschermen. Tevens wordt Oekraïne aangespoord om krijgsgevangenen te beschermen tegen foltering en mishandeling. Turk benadrukt dat alle verantwoordelijken voor schendingen van de mensenrechten en internationaal recht ter verantwoording moeten worden geroepen.
