Vindt u ook dat de dagen de laatste tijd wat korter lijken? Dat gevoel is niet helemaal uit de lucht gegrepen. Onze planeet — nooit vies van een verrassing — draait sinds 2020 iets sneller om haar as dan we gewend waren. En volgens de nieuwste berekeningen van sterrenkundigen kan 2025 zomaar het record breken voor de kortste dag ooit gemeten.
Een nieuwe race om seconden: waar houden we nu bij?
Atoomklokken meten sinds de jaren 60 haarfijn hoe snel de aarde draait: precies 86.400 seconden per dag — althans, dat is het idee. Maar in de praktijk schommelt de rotatiesnelheid net iets. De afgelopen vijf jaar zijn deze schommelingen opvallend: vaker en forser korter dan ooit tevoren.
De voorspelling: dit zijn de data om in de gaten te houden
Volgens de Britse astronoom Graham Jones moeten we in 2025 letten op 9 juli, 22 juli en 5 augustus. Op een van deze dagen zou de aarde een nieuw snelheidsrecord kunnen vestigen.
Het vorige record — 5 juli 2024 — was al verrassend, maar dit jaar kan het nóg scherper. Overigens zijn niet alle wetenschappers het daarover eens; sommigen denken dat het verschil slechts een paar duizendsten van een seconde zal zijn.
- De verwachte kortste dagen: 9 juli, 22 juli of 5 augustus 2025
- Record tot nu toe: 5 juli 2024, 1,66 milliseconden korter dan normaal
Hoe meet je zo’n minieme afwijking?
Met blote oog natuurlijk niet — zelfs een Formule 1-coureur zou er niks van merken. Maar atoomklokken pikken verschuivingen van duizendsten van een seconde wél moeiteloos op.
Sinds 2020 zijn die records bijna jaarlijks verbroken:
- 2021: dag van –1,47 ms
- 2022: dag van –1,59 ms
- 2023: dag van –1,31 ms
- 2024: dag van –1,66 ms
Voor wie zich niets kan voorstellen bij een milliseconde: dat is een duizendste van een seconde. Onhoorbaar voor een mens, allesbepalend voor navigatie en internet.
Waarom draait de aarde juist nu zo snel?
In de zomer van 2025 staat de maan op haar verste punt van de evenaar en dat beïnvloedt — een beetje gek, maar waar — onze draaisnelheid. Toch is er meer aan de hand. Niemand had deze onverwachte versnelling voorspeld.
Normaal gesproken vertraagt de aarde jaar op jaar, vooral door getijdekrachten van de maan (ja, dat is diezelfde kracht die de vloed regelt bij Scheveningen). 4,5 miljard jaar geleden duurde een dag nog geen zes uur — tegenwoordig zijn we blij als we de 24 uur halen.
De slimme modellen van wetenschappers houden rekening met stromingen in de atmosfeer en oceanen, maar krijgen deze huidige versnelling niet verklaard. De populairste theorie: er gebeurt iets speciaals in de kern van de aarde waar we nog maar weinig van snappen. Misschien schakelt het binnenste van onze planeet — tja, kleine kans — spontaan een tandje bij.
Wat betekent dit voor ons? En voor de toekomst?
Kort gezegd: weinig voor het dagelijks leven. Zelfs het NS-rooster zal er niet van in de war raken. Maar voor exactere wetenschap (bijvoorbeeld bij kaartenmakers van Kadaster of het functioneren van GPS) is elke milliseconde van belang.
Kijken we heel ver vooruit — zeg, 50 miljard jaar — dan zal de aarde helemaal gelocked raken met de maan: altijd dezelfde kant naar elkaar gericht. Alleen dat maken wij niet meer mee. De zon? Die is dan alweer lang verleden tijd. Zolang de zomer in de Achterhoek maar lang duurt, maken we ons er niet écht druk om.
Handige weetjes voor bij de borrel
- Omdat aardrotatie zo onvoorspelbaar wordt, verwachten sommigen dat we binnenkort een negatieve schrikkelseconde moeten invoeren: de eerste ooit.
- Lokale tijdsystemen — zoals die van luchthaven Schiphol — maken zelf correcties op basis van atoomtijden.
- De maancyclus bepaalt tot op de milliseconde de lengte van onze dagen, al weten alleen echte bètanerds dat.
Zou u het merken als de dag écht korter wordt? Eerlijk gezegd — alleen als het plots zomer is in februari. Maar het idee dat onze planeet elk jaar dynamischer wordt, blijft bijzonder. En zeg nou zelf: dit is toch hét feitje om straks op het terras te vertellen?
