Het gebeurt niet elke dag dat we een uniek inkijkje krijgen in de mysteries van onze atmosfeer — zeker niet rechtstreeks vanaf het internationale ruimtestation. Afgelopen week heeft NASA-astronaut Nicole Ayers tijdens haar vlucht boven Mexico en de VS een bijzonder fenomeen weten te fotograferen: een zogenaamde ‘sprite’. Het beeld, door haar gedeeld via social media, zorgde meteen voor ophef onder zowel ruimtefans als weerliefhebbers.
Wat zijn sprites eigenlijk?
Sprites zijn extreem zeldzame elektrische ontladingen die hoog boven onweerswolken ontstaan, op zo’n 50 tot 90 kilometer hoogte. In tegenstelling tot gewone bliksem zijn ze meestal rood, blauw of paars van kleur en verschijnen ze als flitsen of grillige figuren die secondenlang boven het wolkendek dansen. Dit maakt ze haast onmogelijk om vanaf de grond te fotograferen — maar vanuit de ruimte heb je ongelofelijk uitzicht.
- Kleur: meestal rood, soms blauw of violet
- Locatie: boven zware onweersbuien, vooral in tropische gebieden
- Ontstaan: door snelle veranderingen in het elektrische veld na krachtige bliksemontladingen
Waarom sprites een wetenschappelijke doorbraak zijn
Volgens Ayers – die inmiddels al talrijke uurtjes boven Europa heeft doorgebracht – zijn dit soort opnames van onschatbare waarde voor de wetenschap. Sprites onthullen processen in onze atmosfeer die decennia lang verborgen bleven. De eerste ‘bewuste’ foto’s van sprites zijn pas in 1989 gemaakt — toch weten klimaatwetenschappers er nog opvallend weinig over.
Vanuit het ISS, ver weg van het felle stadslicht van Amsterdam of Utrecht, kunnen onderzoekers sprites tot in detail bestuderen. Misschien brengt Nicole Ayers met haar foto’s wel het volgende puzzelstukje in het begrijpen van ons grillige klimaat.
Kun je sprites ook zelf zien?
Wilt u zelf wel eens een sprite spotten? De kans is klein — je bevindt je tenslotte zelden op honderden kilometers hoogte met NASA-apparatuur. Toch komt het voor dat fervente weeramateurs in Drenthe of Friesland een zwakke rode flits vastleggen boven de horizon vlak na een enorme onweersbui. Snel zijn en een camera op de juiste plek kunnen dus soms tot succes leiden.
Overigens, als je geluk hebt, duiken er af en toe evenementen op bij lokale sterrenwachten, zoals bij Sonnenborgh in Utrecht, waar experts meer vertellen over lichtverschijnselen in de atmosfeer. Altijd boeiend — en een goed excuus voor een nachtelijk uitje met koffie en stroopwafels.
Waarom dit soort foto’s zo fascinerend blijft
Het blijft bijzonder dat we anno 2025 nog steeds verrast worden door zaken die zich letterlijk boven ons hoofd afspelen. Sprites zijn met het blote oog bijna niet te zien, maar dankzij astronauten als Nicole Ayers en de technologie van nu kunnen we allemaal meegenieten. Én wie weet – inspireert het weer een jonge Nederlander om zelf het heelal in te willen.
Heeft u zelf ooit een bijzonder natuurverschijnsel waargenomen? Deel het gerust eens met uw vrienden of op social media. Zulke kleine ontdekkingen – van lichtbogen boven Texel tot een sprite-foto uit de ruimte – maken de wereld toch net wat spectaculairder.
