Een ongekend restauratieproject onthult het grootste mysterie van het Oude Egypte opnieuw – en laat bezoekers voor het eerst duizenden onschatbare schatten bekijken. In het Great Egyptian Museum smelten dromen en wetenschap samen.
Inhoudsopgave
GEM opening toont grootste Tutankhamon-collectie ooit
Als tiener raakte Id Mertah gefascineerd door Toetanchamon: boeken verslonden, hiërogliefen getekend – zelfs gedroomd over het iconische gouden masker. “Ik ben archeologie gaan studeren vanwege Toetanchamon”, vertelt Mertah, inmiddels 36 jaar. “En nu werk ik met zijn schatten – een kinderdroom die werkelijkheid is geworden.”
Mertah is niet alleen. Meer dan 150 curatoren en 100 archeologen wijden zich al ruim tien jaar aan de restauratie van duizenden unieke stukken voor het Grote Egyptische Museum (GEM) in Gizeh. Dit miljardenproject, pal aan het plateau bij de piramides, moest oorspronkelijk op 3 juli zijn deuren openen, maar door veiligheidsoverwegingen is dat verschoven naar het einde van 2025.
Ruim 5000 schatten voor het eerst te zien
Wanneer het museum straks opent wordt het direct het grootste archeologische museum ter wereld met een ongekende focus op één enkele beschaving. Met meer dan 100.000 artefacten – waarvan de helft tentoongesteld – en zelfs een laboratorium waar bezoekers restauratiewerk live kunnen volgen, wordt GEM een nieuwe standaard in erfgoed.
Achter glazen wanden ziet u restaurateurs zwoegen op een antiek schip van ruim 4500 jaar oud. Het lag destijds begraven naast het graf van farao Choefoe, bedoeld om diens ziel naar de zonnegod Ra te brengen. Maar dé highlight is zonder twijfel de Toetanchamon-collectie met ruim 5000 objecten, waarvan veel nooit eerder zichtbaar waren voor het publiek.
Denk aan het gouden dodenmasker, schitterende amuletten, halskettingen, ceremoniële wagens, gouden kisten én twee gemummificeerde foetussen – vermoedelijk Toetanchamons doodgeboren dochters. Alles werd met uiterste zorg uit musea, depots en zelfs tombes samengebracht om in GEM te schitteren na restauratie.
De gouden puzzel
Veel van deze wonderen waren tot nu toe nauwelijks gerestaureerd, sinds de Britse archeoloog Howard Carter ze in 1922 opgroef. De ingrepen van Carter en zijn team beschermden de schatten tegen de tijd, maar ruim honderd jaar later zijn de uitdagingen groter dan men vroeger kon bedenken.
Zo werden gouden oppervlakken destijds ingewreven met was: “Dat heeft de objecten toen gered”, zegt curator Hind Bayoumi, “maar het verborg veel details die ik graag aan u wil tonen.” Bayoumi, 39 jaar, en haar collega’s hebben maandenlang de oorspronkelijke was van de Britse chemicus Alfred Lucas voorzichtig verwijderd. Want in de loop der decennia had die was steeds meer vuil aangetrokken – en zelfs de glans van het goud afgezwakt.
Het grootschalige restauratieproces – een samenwerking tussen Egypte en Japan – kreeg maar liefst 800 miljoen dollar toegestoken in de vorm van leningen en technische knowhow.
Het gouden doodskist-project uit Luxor was misschien wel het meest complex. In het houtrestauratielab van GEM heeft curator Fatma Magdi (34) de kwetsbare goudlagen en fijngravures onder een loep, gewapend met archiefbeelden en eindeloos geduld, opnieuw samengebracht. “Het leek op het oplossen van een gigantische puzzel,” lacht ze. “De vorm van een opening, de plek van hiërogliefen – elk detail telde.”
Een ontroerend verhaal
Voorafgaand aan de restauratie werd de Toetanchamon-collectie letterlijk uit het hele land bijeengesprokkeld: van musea tot opslagplaatsen en tombes. Sommige stukken kregen een mini-behandeling voordat ze veilig vervoerd konden worden.
Voordat er überhaupt een penseel aan te pas kwam, werd elk object grondig vastgelegd met fotografie, röntgen en materiaalanalyse. “We analyseerden alles: de staat van het hout, lijmlagen, het goud – elk risico moest bekend zijn”, legt Mertah uit.
De restauratie-aanpak is steevast voorzichtig. “Zo min mogelijk ingrijpen, zoveel mogelijk respect voor het verleden – dat is de sleutel”, zegt restaurateur Mohamed Mustafa (36).
Voor velen in het team voelt dit project als een emotioneel avontuur. “Ik denk dat we haast meer naar de opening uitkijken dan de toeristen,” geeft Mustafa lachend toe. “Voor bezoekers zijn het prachtige schatten – voor ons vertellen ze van eindeloze studiedagen, discussies en vindingrijkheid.”
“Elk object vertelt zijn eigen verhaal,” besluit hij. En als u straks door die zalen loopt? Misschien voelt u dan de passie, het vakmanschap en een heel klein beetje magie – precies wat deze collectie zo ongelooflijk bijzonder maakt.
