Een verrassende paleontologische ontdekking werpt nieuw licht op het verre verleden van Noord-Amerika: in het Big Bend National Park (Texas) is een tot nu toe onbekende zoogdiersoort geïdentificeerd. En het mooie — deze vondst lag jarenlang gewoon ergens op een universiteitszolder stof te happen!
De vergeten vondst: decennia in stilte
In het laboratorium van de universiteit van Louisiana stonden — letterlijk — dozen vol fossielen, decennia geleden verzameld door Judith Shibaut. Tijd en geld: vaak dé bottlenecks in de paleontologie, waardoor veel materiaal pas na jaren écht wordt uitgevlooid.
Pas toen promovenda Kristen Miller van de Universiteit van Kansas haar tanden zette in al die tanden en kaken uit de collectie, viel het kwartje. Ze vergelijkt: ‘Ik hield de fossielen naast gegevens van andere buideldieren uit dezelfde periode. Ineens sprong het verschil eruit.’
Het resultaat: de eerste beschrijving van Swaindelphys solastella, een zoogdier dat ongeveer 60 miljoen jaar geleden door het Texaanse landschap scharrelde. Voor wie niet meteen aan buideldieren denkt — het gaat hier om een groep waar tegenwoordig onder andere opossums en kangoeroes bij horen, samen met hun (helaas) uitgestorven familieleden.
Wat maakt deze soort zo bijzonder?
Op het eerste gezicht deed Swaindelphys solastella misschien denken aan een forse egel — qua formaat — maar verder lijkt het erop dat het dier veel eigenschappen deelt met de vroegste primaten. Paleontoloog Chris Beard van de Universiteit van Kansas legt uit: ‘Deze buideldieren vervulden waarschijnlijk vergelijkbare rollen als de oudste apensoorten.’ Interessant, zeker als je bedenkt dat Texas in die tijd een compleet ander gezicht had.
Nog een opvallend detail: deze vondst is niet alleen de grootste buideldierfossiel uit zijn tijdperk, maar ook het jongst bekende exemplaar uit een zuidelijker regio van Noord-Amerika. Die combinatie — zeldzaamheid én geografische ligging — maakt deze fossielen extra waardevol voor onderzoek naar de verspreiding van soorten in de prehistorie.
De onderzoekers vermoeden zelfs dat de oude loop van rivieren bepaalde diersoorten letterlijk binnen of buiten bepaalde gebieden hield. Miller: ‘Het zou kunnen dat de stroming van prehistorische rivieren een soort grens vormde die het leefgebied van buideldieren én vroege primaten bepaalde.’ Nu duiken experts verder in het materiaal om DNA-sporen en skeletverschillen te analyseren.
Moraal van het verhaal? Je weet nooit welke schatten er op de plank liggen — of in een stoffige la verscholen zitten. En wie weet: volgende maand ontdekt iemand in Leiden, Nijmegen of Groningen net zo’n “vergeten fossiel” dat alles op z’n kop zet.
Goed om te weten: waar liggen de kansen voor liefhebbers?
- Check open dagen van lokale universiteitscollecties — wie weet mag u mee turen naar oude resten
- Leiden, Utrecht en Amsterdam hebben publieksvriendelijke fossielenlezingen — eentje per jaar missen? Zonde!
- Gebruik apps als Naturalis Fossielzoeker, vooral na een flinke regenbui op Texelse of Zeeuwse stranden
Tot slot een ‘wauw-feitje’ voor tijdens uw volgende pubquiz: er liggen nu wereldwijd naar schatting zo’n 40 miljoen fossielen te wachten op identificatie. Dus wie weet wat 2026 brengt — ontdekkingsreizen beginnen soms gewoon op de universiteit.
