Een vondst in Texas heeft voor opschudding gezorgd binnen de wetenschap: een fossiel van een reusachtige amfibie uit het Perm, die opvallend veel doet denken aan Rex uit Toy Story. Dit beest, Eryops megacephalus, was echter géén dinosaurus, maar wél de absolute topjager van z’n tijd.
Een onverwachte ontdekking in het hart van Texas
Het begon allemaal na een flinke plensbui boven een steengroeve ergens tussen Dallas en Waco. Paleontoloog Andre LuJean, directeur van het Texas Museum of Natural History, merkte dat regen en modder een enorm fossiel deels bloot hadden gelegd. Wat volgde, was een reconstructie van een dier zo indrukwekkend — zoiets zouden we eerder verwachten op een Netflixdocu, niet in onze eigen achtertuin.
Deze oeramfibie kon tot wel twee meter lang worden, en woog tussen de 90 en 180 kilo. Om maar te zeggen: als hij in het Nederlandse veen had geleefd, was het moeras vandaag de dag misschien net wat spannender geweest.
Geen dinosaurus, wel een nachtmerrie voor elk prehistorisch moerasdier
Hoewel Eryops met zijn kolossale kop verdacht veel lijkt op onze geliefde speelgoed-T-rex, was hij geen dinosaurus. Hij leefde zelfs zo’n vijftig miljoen jaar vóór de eerste dino’s. Zijn levensstijl? Half in het water, half op het land — net zoals een moderne krokodil. Zijn ogen en neus zaten bovenop zijn schedel, zodat hij plat in het water wachtend op een prooi onzichtbaar kon blijven.
Zijn kaken waren krachtig, maar niet gemaakt om te kauwen — prooien werden in z’n geheel doorgeslikt of uit elkaar gescheurd. Wetenschappers plaatsen Eryops dan ook steevast bovenaan de voedselketen van die tijd: een soort moerasboss waar niemand naast keek.
Dieptepunt voor het leven op aarde, Eryops overleefde het nét niet
Eryops megacephalus verdween ong. 295 miljoen jaar geleden. Daarmee ontsprong hij nog net de grootste massa-extinctie ooit — het einde van het Perm. Tijdens dat zogeheten ‘Groot Uithaalmoment’ werd ruim 96% van alle mariene soorten en drie kwart van het landleven weggevaagd door vulkaanuitbarstingen kort nadat Eryops zelf al was uitgestorven.
Fossiel krijgt plek in Texas Museum Through Time
Het gereconstrueerde Eryops-schedel wordt binnenkort tentoongesteld in het Texas Museum Through Time, gratis te bezoeken als je ooit in de buurt van Dallas komt (kleine tip: sla de barbecue van Lockhart’s niet over). Dit museum herbergt enkele van de meest complete fossielen uit de regio, waaronder een onvoorstelbaar gaaf mammoet-hoofd en de best bewaarde haai van het late Krijt die er in Texas is gevonden.
Het bijzondere aan deze vondst? De schedel is nagenoeg intact — bijna een wonder, want zulke oude beenderen zijn normaal gesproken erg breekbaar en verdwijnen makkelijk in de Texaanse bodem. Volgens LuJean: “De maat van het fossiel is in de paleontologie allesbepalend bij vergelijkend onderzoek.” Eryops helpt dus niet alleen bij het reconstrueren van prehistorisch Texas, maar ook bij het begrijpen van evolutie wereldwijd.
Wat kunnen we hiervan leren?
- Vergissingen rond dino’s: Niet elk ‘dino-achtig’ fossiel is een dinosaurus! Dit inzicht onderstreept hoe divers prehistorische fauna was.
- Belang van lokale musea: Dankzij kleine musea komen bijzondere vondsten onder de aandacht van het grote publiek — zelf kreeg ik het archeologievirus na een tripje naar Naturalis.
- Schoonheidsfoutjes bestaan zelfs in de evolutie: Zo’n kop is handig voor het jagen, maar niet voor het fluiten naar een partner.
Wie in 2025 nog altijd denkt dat dinosaurussen alleen maar in films bestaan, heeft het mis. Prehistorische giganten liepen — met frisse neerslag en Texaanse mud boots — écht rond op aarde. Zelf vraag ik me soms af: hoeveel andere monsters liggen nog verborgen net onder onze voeten?
